Repressie en inzet van het leger

In Nederland zijn er een aantal historische momenten geweest waarop het leger of onderdelen daarvan, zoals de Koninklijke Marechaussee, zijn ingezet tegen de eigen burgerbevolking.

We kunnen verder teruggaan in de historie, maar laten we maar eens beginnen met de 20e eeuw: stakingen, krakersrellen en Molukse acties

  • Mijnwerkersstaking (1902 en 1925)
    Stakingen in de Limburgse mijnen werden neergeslagen met militaire inzet en politieoptreden.
  • Spoorwegstaking (1944, WOII)
    Hoewel dit geen directe onderdrukking door het Nederlandse leger betrof, werd de staking door de Duitsers hard onderdrukt. Na de oorlog werd militair personeel ingezet om het treinverkeer weer op gang te helpen.
  • Molukse gijzelingen (1975-1977)
    Speciale eenheden van het leger (o.a. de Bijzondere Bijstandseenheid, een voorloper van de DSI – Dienst Speciale Interventies) werden ingezet om de Molukse treinkapers en schoolgijzelaars in Wijster, De Punt en Bovensmilde te beëindigen. Bij De Punt werden meerdere kapers gedood.
  • Krakersrellen (1980-1982)
    Tijdens de inhuldiging van Koningin Beatrix in 1980 (“Geen woning, geen kroning!”) en andere rellen rond krakerspanden in Amsterdam, werd de ME ingezet, ondersteund door de Marechaussee. Bij de ontruiming van de Vondelstraat in 1980 werd een pantservoertuig van de landmacht ingezet. In Nijmegen werd op 23 februari 1981 de Pierson ontruimd door ME en de Koninklijke Marechaussee.

In de 21e eeuw zijn er flinke confrontaties geweest rondom de coronaprotesten.

  • Protesten tijdens de coronapandemie (2020-2021) Tijdens de avondklokrellen en andere protesten tegen coronamaatregelen werd de ME, inclusief Marechaussee, ingezet om demonstranten en relschoppers onder controle te houden.
  • Boerenprotesten (2019-2022) Bij de boerenprotesten is er geen directe inzet door legeronderdelen geweest. Rondom de boerenprotesten zijn legeronderdelen wel paraat gehouden. Ook was er verscherpte bewaking van overheidsgebouwen en instellingen. Er waren berichten dat Defensie een aantal Fuchs-pantservoertuigen had klaargezet. Dit was echter niet bedoeld om boeren aan te pakken, maar om mogelijk barricades op te ruimen indien de politie daarom zou vragen.
  • Klimaatprotesten (2022-2024) Bij protesten van Extinction Rebellion en Greenpeace op Schiphol werd de Koninklijke Marechaussee ingezet om de luchthaven te beveiligen en actievoerders te verwijderen. Dit behoort tot het normale takenpakket van de Marechaussee, die verantwoordelijk is voor de veiligheid van vitale infrastructuur zoals luchthavens. In november 2022 werd hard opgetreden tegen activisten die privévliegtuigen op Schiphol blokkeerden. In 2023 was er ophef toen bleek dat Defensie militaire vrachtwagens had geleverd aan de politie om klimaatactivisten te vervoeren na massa-arrestaties bij snelwegblokkades van Extinction Rebellion op de A12 in Den Haag.
  • Militaire monitoring van activisten Uit gelekte documenten bleek dat de MIVD (Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst) klimaatactivisten mogelijk in de gaten heeft gehouden, vooral rond Schiphol en havens, vanwege zorgen over disruptieve acties.