Ondanks dat kernwapens illegaal zijn, is men begonnen met het vervangen van de Amerikaanse B61 kernbommen op zes Europese vliegbases, waaronder vliegbasis Volkel. Dit valt samen met de vernieuwing van het gevechtstoestel dat de nieuwe kernbommen moet werpen: de F-35A Joint Strike Fighter.
Verdrag inzake het verbod op kernwapens
Het Verdrag inzake het verbod op kernwapens (Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons: TPNW) of ook wel Nuclear Weapon Ban Treaty genoemd, werd op 7 juli 2017 in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties aangenomen. Een overweldigende meerderheid van122 landen stemde voor, 1 tegen (Nederland) en 1 officiële onthouding (Singapore). 69 landen hebben niet gestemd, waaronder alle kernmachten en alle NAVO-leden. Nederland stemde dus wel, maar tegen.
Het TPNW is de eerste juridisch bindende internationale overeenkomst om kernwapens te verbieden, met als doel de totale eliminatie van deze wapens.
Voor de landen die het verdrag ondertekenden maar geen kernwapens bezitten, verbiedt het verdrag de ontwikkeling, het testen, de productie, de opslag, het plaatsen, de overdracht, het gebruik en de dreiging van het gebruik van kernwapens, evenals het leveren van hulp en aanmoediging bij de verboden activiteiten. Voor staten met kernwapens voorziet het verdrag in een tijdgebonden kader voor onderhandelingen die moeten leiden tot de verifieerbare en onomkeerbare eliminatie van het kernwapenprogramma.
Tegen 24 oktober 2020 hadden 50 landen het verdrag getekend en geratificeerd. Daarmee zou het rechtsgeldig worden: 90 dagen later, op 21 januari 2021, is het verdrag in werking getreden. Nederland deed niet mee.
Meer dan 75 jaar strijd tegen kernwapens
Ngo’s begonnen hun moeizame strijd tegen kernwapens in 1945. Vanaf 2010 kwam er schot in de zaak toen ICAN (International Campaign to Abolish Nuclear Weapons) begon samen te werken met enkele regeringen om kernwapens in de Verenigde Naties aan de orde te stellen, met als resultaat het Verdrag inzake het verbod op kernwapen (TPNW)!
Afgelopen 23 juni 2022 werd de eerste vergadering van staten van het verbod op kernwapens in Wenen afgesloten. Nederland was daar als waarnemer aanwezig. De lidstaten stelden een actieplan vast, waarin onder meer staat hoe landen hun verplichtingen na zullen komen om gemeenschappen te ondersteunen die schade hebben geleden door bijvoorbeeld het testen van kernwapens. Nederland stelde zich tijdens de conferentie constructief op, maar hield ook de boot af: het tekenen van het verdrag zou volgens Nederland in strijd zijn met het lidmaatschap van de NAVO.
Zie: » Nederland aanwezig bij eerste vergadering anti-kernwapenverbod – PAX NoNukes
Van domme bom tot precisiewapens
De B61 kernbom is eigenlijk een ‘domme bom’. De meeste versies van de B61 ontvouwen als ze worden afgeworpen een remparachute van 7,4 m diameter die het wapen tijdens zijn vrije val afremt. Dit geeft het afwerpende vliegtuig niet alleen extra tijd om verder van het explosiepunt weg te komen, maar laat het wapen tevens onbeschadigd op de grond vallen.
De B61-12, de vervanger van de ‘oude B61’ is een geheel nieuw type bom. Het is de eerste kernbom in het Amerikaanse arsenaal met precisiegeleiding. Het kan zijn explosie veel scherper richten op het doel, met een foutmarge van 30 meter volgens de Amerikaanse luchtmacht. De explosieve kracht kan, afhankelijk van het type missie, elektronisch beperkt worden met behulp van een zogenaamde “dial-a-yield”-functie in de kern van de kernkop. Het wapen zou door allerlei aanpassingen ook geschikt zijn om te gebruiken tegen ondergrondse doelen, omdat het zijn explosieve energie efficiënter naar de grond over kan brengen.
De oorlog in Oekraïne leert dat het gemakkelijk kan escaleren naar inzet van kernwapens. De nieuwe kernwapens zijn ogenschijnlijk geschikt om ook kleinschalig(er) in te zetten. Deze gemoderniseerde bommen kunnen met meer precisie ook tegen kleinere doelwitten worden gebruikt. Het risico dat deze geavanceerde bommen zullen worden ingezet wordt hiermee alleen maar groter, met rampzalige humanitaire gevolgen.
Door de verbeteringen en de mogelijkheden van de B61-12 is de ‘bruikbaarheid’ van het wapen vergroot, zodat de Amerikaanse regering er makkelijker toe over kan gaan om dit kernwapen in te zetten. De bruikbaarheid komt voort uit een combinatie van nauwkeurigheid en de ‘beperkte’ kernexplosie. De Verenigde Staten hebben geen beleid voor “first use”. Ze behouden zich het recht voor in bepaalde omstandigheden kernwapens te gebruiken als reactie op vijandelijke niet-nucleaire aanvallen.
Non-proliferatieverdrag
De Nederlandse regering blijft volhouden binnen de kaders van het Non-proliferatieverdrag (NPV) aan ontwapening te willen werken. Het uit 1968 stammende NPV heeft echter nooit échte ontwapening opgeleverd. Het aantal operationele kernkoppen neemt de laatste tijd juist weer toe. Alle bij het NPV aangesloten kernmachten moderniseren hun nucleaire arsenalen, er zijn miljarden dollars in geïnvesteerd. Dit zijn zorgelijke ontwikkelingen.
Het wordt tijd de Amerikaanse kernwapens op Europees grondgebied (onder meer in het Nederlandse Volkel, het Belgiese Kleine Brogel en het Duitse Büchel) te verwijderen en te ontmantelen. Uit een opiniepeiling door het ICAN bleek in 2021 dat 78% van de Nederlandse bevolking vindt dat de regering zich bij het VN Verdrag inzake het verbod op kernwapens moet aansluiten.
Rusland ligt dwars bij de slotverklaring
De 191 landen die het NPV ondertekend hebben, het verdrag dat de verspreiding van kernwapens moet tegengaan, waren sinds 1 augustus bijeen in het hoofdkwartier van de Verenigde Naties in New York. Na bijna vier weken is een conferentie over het VN-verdrag tegen kernwapens op vrijdag 26 augustus 2022 geëindigd zonder slotverklaring. Rusland sprak een veto uit tegen het document.
Behalve dat Rusland de VN-verklaring over nucleaire ontwapening tegenhield, was de verklaring sowieso slap. In ieder geval, “wat echt problematisch is, tekst of geen tekst, is dat er niets wordt gedaan om het huidige niveau van nucleaire dreiging te verminderen”, zei Beatrice Fihn, die de internationale campagne tot afschaffing van kernwapens (ICAN) leidt. Het ontwerp van de slottekst was “heel zwak, ver van de realiteit”, zei ze. Ze miste “concrete engagementen om te ontwapenen”. (Bron: Nieuwsblad.be)
De oorlog in Oekraïne en de Russische nucleaire dreigementen
Milan Rai, redacteur van Peace News, zet in Peace News van april-mei 2022 op een rijtje hoe het Westen de weg effende voor het dreigen met inzet van kernwapens:
“Er zijn door de bank genomen twee manieren waarop je een nucleair dreigement kunt uiten: door woorden of met
daden (wat je doet met je kernwapens). De Russische regering heeft beide soort signalen tijdens deze crisis gegeven.
Poetin heeft dreigende redevoeringen gehouden en hij heeft ook de Russische nucleaire wapens verplaatst en geactiveerd.”
Kees Kalkman heeft dit artikel in het VD AMOK dossier vertaald, het is in verkorte vorm te lezen in Vredesmagazine 2022, nr. 3.
“Commentatoren, die over elkaar heen vallen om Poetins nucleaire gekte te veroordelen, zouden er goed aan doen om
zich de Westerse nucleaire gekte van vroeger te herinneren. De laatste tientallen jaren is er in het Westen vrijwel niets veranderd om het in de toekomst te weerhouden van het doen van dit soort nucleaire bedreigingen. Dat geldt voor de kennis en het bewustzijn van het publiek over dit onderwerp en de politiek en het handelen van de staten. Het is een ontnuchterende gedachte, terwijl we geconfronteerd worden met de huidige Russische wetteloosheid.”
