Stop de oorlog door onderhandelen - Onkruit Vergaat Niet

Van diverse kanten klinkt de roep om de oorlog in Oekraïne te beëindigen via onderhandelingen. Niet-westerse landen, de secretaris-generaal van de Verenigde Naties en de paus roepen al maanden op tot onderhandelen. Dat is uiteindelijk de enige manier om de oorlog te beëindigen. Aan die onderhandelingen zouden alle betrokken partijen deel moeten nemen, zowel Oekraïne en Rusland als de Verenigde Staten (als grootste wapenleverancier).

Proxy-oorlog

Een extra reden om te gaan onderhandelen is het feit dat de oorlog tussen Rusland en Oekraïne steeds meer het karakter krijgt van een proxy-oorlog, een oorlog waarin landen hun conflict op het grondgebied van een derde land uitvechten. Aldus defensiespecialist Peter Wijninga van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. De Verenigde Staten hebben al eerder toegegeven dat de reden voor de vele wapenleveranties aan Oekraïne ook is dat ze Rusland willen verzwakken. Op 21 december 2022, bij de ontvangst van de Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy in het Witte Huis, maakte de Amerikaanse president Joe Biden zijn voornemen duidelijk om door te gaan met het sturen van wapens naar Oekraïne totdat Rusland is verslagen op het slagveld. De Russen bestellen nu veel drones en kruisvluchtwapens in Iran omdat ze ze zelf niet kunnen maken als gevolg van de sancties. Israël heeft nu besloten om ook wapens te gaan leveren aan Oekraïne. Wijninga: ‘Israël ziet Iran als staatsvijand nummer één, en vice versa. Het wordt steeds meer proxyachtig’.

Noam Chomsky

“Geavanceerde Amerikaanse wapens in Oekraïne houden de impasse op het slagveld in stand”, aldus Noam Chomsky, de alom gerespecteerde wetenschapper, die ondanks zijn hoge leeftijd een scherpe analyse neerzet in het artikel van 22 december 2022 op Truthout. Zijn belangrijkste argument is dat de oorlog niet door één van de partijen te winnen valt en alleen maar door wapenleveranties langer en bloederiger wordt met als winnaar de (Amerikaanse) wapenindustrie. “Ik claim geen militaire expertise. Ik volg militaire analisten, en de meesten van hen beweren uiterst zelfverzekerd allerlei tegenstrijdige zaken – niet voor de eerste keer. Ik vermoed dat generaal Milley, voorzitter van de Joint Chiefs, gelijk heeft als hij concludeert dat geen van beide partijen een beslissende militaire overwinning kan behalen en dat de kosten van voortdurende oorlogvoering enorm zijn voor beide partijen, met veel repercussies en nadelen als gevolg.”

Door de wijze van oorlogsvoeren door Rusland (die we zonder enige twijfel kunnen karakteriseren als misdaad tegen de menselijkheid), zoals het rechtstreeks aanvallen van burgerdoelen en van de energie- en communicatie-infrastructuur, is de Oekraïense bevolking het belangrijkste slachtoffer. Rusland is bezig om alles te vernietigen wat een levensvatbare samenleving in stand houdt, om zo de wil tot het bieden van weerstand tegen de agressor te vernietigen.

Afgezien van de vernietiging van Oekraïne, is er een steeds groeiende mogelijkheid van een nucleaire oorlog. Daar komt bij dat miljoenen mensen worden geconfronteerd met hongersnood door verstoring van graan- en kunstmesttransporten vanuit het Zwarte Zeegebied. Kostbare hulpbronnen die hard nodig zijn om een klimaatcatastrofe af te wenden, worden verspild aan vernietigende oorlogshandelingen. Burgers in Europa worden door de energiecrisis geconfronteerd met steeds hogere lasten voor levensonderhoud, waardoor voor de allerarmsten een uitzichtloze situatie is ontstaan.

Vrees voor escalatie

De invasie door Rusland in Oekraïne wordt dan wel wereldwijd afgekeurd, maar de door het Westen afgekondigde sancties worden in de continenten Azië, Afrika en Latijns-Amerika niet of nauwelijks gevolgd. Er wordt gevreesd dat de Russische interventie escaleert in de richting van een Derde Wereldoorlog, die alleen maar verliezers kent. Alle inspanningen zouden er op gericht moeten zijn om de wereld te verenigen en te bevorderen dat er een gemeenschappelijke strategie komt die bijdraagt aan vrede en een veilig klimaat in plaats van een koers waarin oorlog als oplossing wordt zien.

Bovendien staan we voor een wereldomvattende klimaatcrisis, die alle landen gezamenlijk aan moeten pakken. In plaats van zoveel geld uit te geven aan nog meer wapensystemen, die ook nog eens méér klimaatproblemen veroorzaken, is het noodzakelijk om te investeren in maatregelen tegen de verdere opwarming van de aarde.

Heulen met Poetin

Ondertussen worden mensen die de oproep tot onderhandelen ondersteunen, en ook mensen die een geweldloos pacifistisch standpunt uitdragen, op allerlei manieren beschuldigd van heulen met Poetin. Dan hebben we het niet over uitingen in het Twitter-riool, en reacties onder krantenberichten. Zie Pleit je voor onderhandelen met Rusland? Dan ben je al snel ‘dienstbaar aan Poetin’ – NRC. Ook columnist Casper Thomas bedient zich in de Groene Amsterdammer van deze bedenkelijke retoriek: “Wat opvalt is hoe dicht hun afschuw van geweld aanzit tegen begrip voor Poetins oorlogszucht. Ze kunnen zich voorstellen dat ‘Rusland zich in het nauw gedreven voelt’ en menen dat het land ‘getart’ wordt. In de meeste gevallen willen ze niet dat er westerse wapens naar Oekraïne gaan.” Caspar Thomas vindt dat de ‘oproep tot onderhandelen’ gratuit is en gelijk staat aan de aanvaarding dat Rusland de toekomst van Oekraïne mag bepalen.

Het is een veel gehoorde aantijging: pleiten voor vredesonderhandelingen is vaag, ondertekenaars vertellen niet wat dan de inzet van die onderhandelingen moet zijn, maar steevast is alvast de conclusie dat vijand Poetin in de kaart wordt gespeeld. Willem Bos in het artikel Waarom ik de oproep van ‘Stop Wapenhandel’ niet onderteken (konfrontatie.nl) doet dit wel heel vilein door te suggereren dat de oproep van Wendela de Vries en Harrie Lindelauff – Opinie: ‘Laat de wapens zwijgen in Oekraïne en steun het kerstbestand’ (parool.nl) – Poetin in de kaart zou spelen om zijn troepen via een kerstbestand de nodige rust te geven. “‘De Russen hebben grote behoefte aan een adempauze om zich te hergroeperen’ schreven verschillende analisten toen. En inderdaad niet lang daarna deed Poetin zijn oproep voor een bestand tijdens het Russisch orthodoxe kerstfeest.”, aldus Willem Bos.

Een opinieartikel van Paul Aarts en Henk Overbeek in het NRC – Opinie | Alleen een akkoord tussen Rusland en de NAVO kan voor duurzame vrede zorgen – NRC – wordt op soortgelijke wijze neergesabeld door Laura Starink (oud-correspondent van NRC Handelsblad in Moskou en mede-oprichter van denktank Raam op Rusland) – Opinie | Alsof de Koude Oorlog nog altijd voortduurt – NRC: “Dat er politicologen zijn die vinden dat wij eerder naar Rusland dan naar zijn slachtoffers moeten luisteren illustreert dat zij nog in de Koude Oorlog leven. Dertig jaar na de val van de Muur blijven zij van mening dat kleinere staten zich moeten onderwerpen aan het imperialisme van een nucleaire ‘supermacht’.” Een zeer tendentieuze kwalificatie, die ingegeven lijkt door de behoefte om een afwijkende mening de mond te snoeren. Overigens een perfecte beschrijving van ons eigen Nederland, een kleine staat die zich onderwerpt aan het imperialisme van nucleaire grootmacht Amerika.

Tegenstanders van de wapenleveranties worden weggehoond. Dat ondervond recent ook een groep academici, activisten, publicisten en oud-minister Hedy d’Ancona en voormalig president van De Nederlandsche Bank Nout Wellink, die in een petitie opriepen tot onderhandelingen met Rusland. Deze zogenaamde ‘Golfgroep’ kreeg niet alleen flinke kritiek van de Internationale Socialisten. Ook NRC-columnist en Ruslandkenner Hubert Smeets (eveneens mede-oprichter van Raam op Rusland) schreef dat de ondertekenaars met hun naïeve pleidooi „objectief dienstbaar aan Poetin” waren.

De opponent in een kwaad daglicht zetten

Het is een bekende debattechniek, ook wel ‘framing’ genoemd. Met zo’n opstelling wordt enkel de eigen retoriek gerechtvaardigd, zonder enige reflectie op wat het effect is van leveranties van steeds zwaardere wapens.

Het is verontrustend dat ook in politieke en mediakringen zo eenzijdig wordt gekozen voor escalatie van het oorlogsconflict. In vrijwel elke talkshow zit tegenwoordig een of andere militaire generaal aan tafel, die zonder enig kritisch weerwoord de inmiddels overbekende riedel van meer wapenleveranties mag afdraaien. Alsof Poetin plannen smeedt om alle landen in Europa te veroveren, “In Oekraïne strijden ze voor ónze vrijheid”. Het appeleren aan angst voor buitenlandse vijanden (ook China wordt hierbij opgevoerd) is van alle tijden. Vrijwel alle politieke fracties gaan kritiekloos mee in deze roep om meer militaire uitgaven, meer bewapening, met een glijdende schaal van steeds zwaardere wapensystemen. Dit alles zonder enige reflectie op mogelijke gevolgen.

Laten we duidelijk zijn: wij zijn ook van mening dat de invasie in Rusland door Poetin afschuwelijk is en dat Poetin en veel, zo niet allemaal, van zijn militaire bevelhebbers veroordeeld moeten worden voor oorlogsmisdaden. Poetin is zélf verantwoordelijk voor deze daad van agressie, het gaat niet aan om het Westen de schuld van deze invasie in de schoenen te schuiven. De inval van Rusland is een flagrante schending van de Oekraïense soevereiniteit, die we onvoorwaardelijk veroordelen. Maar betekent dit dat het ons niet is toegestaan om een kritische houding te hebben tegenover de NAVO? Een bondgenootschap, dat feitelijk opgeheven had moeten worden na de val van de muur in 1989.

Waarom geen vragen aan voorstanders van wapenleveranties?

Degenen die oproepen om te onderhandelen, moeten zich steevast verantwoorden wat ze daarmee willen bereiken. Op voorhand worden er allerlei dingen op losgelaten, waar die onderhandelingen dan over zouden moeten gaan. Alsof een oproep om te onderhandelen betekent dat Oekraïne maar concessies moet doen. Waarom worden deze vragen niet gesteld aan degenen die steeds meer wapens in deze regio willen pompen? Hebben zij dan niets geleerd van de zogenaamde vredesinterventies van de VS en het VK in Irak en Afghanistan, waar heel veel wapens zijn ‘verdwenen’ en in handen zijn gekomen van lokale krijgsheren, die nu die regio’s terroriseren. Kritische vragen rondom de achterliggende doelen van de NAVO en de VS worden steevast de kop in gedrukt. Terwijl er zoveel vragen te stellen zijn.

Waarom wapenleveranties op deze manier?

Wat is de ratio achter de wapenleveranties? Steeds een beetje meer, steeds een beetje zwaarder (met gevaar van escalatie naar een nucleair conflict, waarbij het uitermate schokkend is hoe laconiek men in de Verenigde Staten hiermee omgaat: als de bom valt, valt die toch alleen maar in Europa?!). De wapenleveranties zijn allemaal net genoeg om ervoor te zorgen dat de Oekraïeners de Russen wat terug kunnen dringen. Net genoeg om paniek te zaaien bij het Russische militaire kader, zodat deze over zijn gegaan tot meedogenloze aanvallen op burgerlijke doelen en de energie-infrastructuur om zo het Oekraïens verzet te breken. Als je hier de suggestie in leest dat deze wijze van wapenleveranties mede verantwoordelijk is voor het verergeren van de ellende van het Oekraïense volk, be our guest. Rusland wordt in deze ontwikkeling gedwongen om nog meer militaire middelen in te zetten en soldaten te mobiliseren. Dit past allemaal in de NAVO-strategie (onder aanvoering van de Verenigde Staten) om Rusland te verzwakken, maar de oorlog in Oekraïne wordt er geen dag korter door.

Sterker nog, deze modus operandi zorgt voor een verlenging van de strijd. Een strijd waar de burgerbevolking ondraaglijk onder lijdt, waarin veel bodybags gevuld moeten worden met de lichamen van strijders aan beide zijden. Wapensystemen die ingezet worden in een oorlog gaan kapot, er moet een constante aanvoer zijn van raketten en munitie. Er ontstaat zo een dynamiek om steeds meer wapensystemen, raketten en munitie aan te voeren, om de oorlog te kunnen winnen. Het wordt pervers als je dit in zo’n tempo en hoeveelheid doet, dat de oorlog blijft voortbestaan. In wiens belang is dat?

Onderhandel!

Wij zijn geen diplomaten, maar laten we eens even buiten onze eigen box denken. Het lijkt ons erg belangrijk dat er een wereldwijde consensus komt over een veiligheidsbeleid. Er zijn diverse verdragen die dit moeten bewerkstelligen, zoals het Handvest van de Verenigde Naties. Als je de wereldvrede wilt bevorderen, lijkt een eerste logische stap om je te houden aan de gemaakte afspraken hierover. De VS en het VK zijn in dit opzicht erg onbetrouwbaar gebleken. Een eerste aandachtspunt zou moeten zijn dat ook de VS en het VK mee gaan werken aan de globale afspraken.

Zelfs de eerder genoemde generaal Mark Milley ziet het moment voor mogelijke vredesbesprekingen in Oekraïne dichterbij komen (Wall Street Journal, 6 decemer 2022): via het CC knopje kun je de ondertiteling aanzetten

Over het algemeen hechten we niet zo veel waarde aan de uitingen van een generaal, maar hij heeft wel een interessant standpunt te midden van de militaire bevelhebbers, al is het gebaseerd op allerlei sneren naar de Russen dat ze gefaald hadden en dat ze zich hadden moeten ingraven door de kracht van het Oekraïense verzet (dat is gesteund door Amerikaanse wapensystemen).

De Verenigde Staten kunnen met hetzelfde machtsvertoon waarmee ze bepalen wat voor wapensystemen er aan Oekraïne geleverd gaan worden, aan de onderhandelingstafel gaan zitten. Waarom zetten de Verenigde Staten dit niet in als onderhandelingspositie? Waarom zijn de Verenigde Staten eigenlijk tégen onderhandelingen? Welnu, dat is niet in het belang van degenen die in de VS aan de touwtjes trekken. Chomsky hierover:

“De VS winnen enorm op meerdere manieren: geopolitiek door hoe Poetin heel Europa tegen zich in het harnas heeft gejaagd. Washington heeft Europa ‘in the pocket’. De ontwikkelingen zijn natuurlijk niet in het belang van de Amerikaanse bevolking. Integendeel, degenen die de leiding hebben: fossiele brandstofindustrieën, financiële instellingen die erin investeren, militaire producenten, de semi-monopolies van de agribusiness, economische machtsfactoren.” Het is een voortschrijdend systeem om de menselijke samenleving op aarde sneller te vernietigen.

Ondersteun de oproep tot onderhandelen!

De realistische benadering:

Voor docent Paul Aarts waren de felle reacties op de critici juist reden om de petitie te ondertekenen. „Het debat wordt heel eenzijdig gevoerd. Oekraïne heeft natuurlijk het recht zich tegen Russische agressie te verdedigen en ik ben niet per se tegen wapenleveranties, maar je moet je serieus afvragen of doorgaan met nog meer, en zwaardere, wapens de enige optie is. Wij willen dat er ruimte komt voor dat geluid.” Aarts noemt het „de realistische benadering”: waarom nog langer doorgaan met een zinloze oorlog die heel veel doden, vernietiging en trauma’s met zich meebrengt?

We ondersteunen de oproep van Stopwapenhandel.org om de oorlog in Oekraïne via onderhandelen te stoppen! Je kunt de oproep op deze pagina ondertekenen: Stop de oorlog door onderhandelen – Stop Wapenhandel.