
door: Mari Beks
11 juli 2023
Beste mensen,
Op deze website vind je een reactie van Johan van de Woestijne op de debatavond van 22 juni 2023 in de Thiemeloods. Ik wil hier namens de organisatoren van de avond kort op reageren. Ook een van de inleiders, Mark Akkerman, hebben we gevraagd te reageren.
Allereerst dank aan Johan dat hij de moeite heeft genomen om uitgebreid te reageren. Hij snijdt enkele kritiekpunten aan. Met name de hoeveelheid aan thema’s en stellingen waardoor er onvoldoende diepgang werd bereikt.
In tegenstelling tot de vorige Oekraïne avond hadden we er deze keer voor gekozen om niet met sprekers te werken, maar om deskundigen te laten reageren op stellingen. Daardoor werden de thema’s wel minder uitgediept, maar er was meer gelegenheid om het gesprek te voeren met de aanwezigen. In vergelijking met de eerste avond liep dit nu een stuk beter.
Maar met ca. 80 bezoekers thema’s goed uitdiepen blijft moeilijk, ook omdat veel aanwezigen liever willen zenden dan elkaar bevragen. Minder thema’s had wellicht wel geholpen.
‘Agenda van de wapenindustrie’
Over de bijdrage van Mark Akkerman over wapenhandel zegt Johan dat Mark suggereert dat er een ‘agenda van de wapenindustrie is’ en deze wil opdringen aan de politiek. Zonder goede onderbouwing neigt dit volgens Johan naar complot denken.
Mark Akkerman was de eerste om aan te geven dat zijn onderwerp op de avond niet goed uit de verf kwam. De opzet van de avond bood volgend Mark te weinig gelegenheid om het onderwerp wapenhandel goed uit te diepen. In zijn reactie op de brief van Johan diept hij zijn analyse van de wapenindustrie verder uit. Over een ‘agenda van de wapenindustrie’ heeft Mark het niet gehad. Hij geeft aan dat hij wel heeft gesproken over een ‘westerse militaire agenda’ die een belangrijke drijfveer is voor de westerse opstelling en daarom als zelfstandig onderwerp in de discussie meegenomen zou moeten worden. Verder werkt hij uit hoe de wapenindustrie invloed heeft op het Europees en Nederlands defensiebeleid en hoe de wapenindustrie deze oorlog gebruikt om de eigen belangen in brede zin te behartigen.
Rol van de media
Een van de stellingen was dat de oorlog leidt tot zwart-wit denken en dat de media hierin een grote rol spelen. Aan de aanwezige journalist van de Gelderlander werd tijdens de avond gevraagd hoe hij dit ziet.
Hij gaf aan dat hij vrij is om te schrijven wat hij wil en dat hij zich niet herkende in het beeld dat er sprake is van zwart-wit denken. Johan merkt terecht op dat dit onderwerp daarmee wel vanuit een erg beperkt perspectief besproken werd. Jammer want er valt veel meer over te zeggen. Willemijn Verkoren van de Radboud Universiteit merkte op dat er naast de oorlog op het slagveld ook een informatieoorlog woedt. “Niet alles wat partijen beweren is even betrouwbaar.”

Jolle Demmers[1] geeft aan dat media zich laten vangen in zwart-wit denken. Het narratief is dat de oorlog gewonnen moet worden en dat de vijand (Poetin) verslagen moet worden. Een ander perspectief wordt er niet geschetst ook al kost de oorlog honderdduizenden doden en is er geen enkele perspectief dat de oorlog op het slagveld beëindigd kan worden.
Ter illustratie een quote van Arnout Brouwers uit het Volkskrant-Commentaar van 30 juni waarin hij schijft over de aarzeling van het Westen om Oekraïne met voldoende wapens te steunen: “De Westerse landen zouden beter een andere conclusie kunnen trekken (i.p.v. een aarzelende opstelling ten aanzien van meer wapenleveranties): alleen een overtuigende nederlaag in Oekraïne kan Rusland tot het besef brengen dat de baten niet tegen de kosten opwegen… Als dit soort steun (bedoeld wordt verdere militaire steun) nog lang uitblijft houdt ook het Westen een façade op met grote woorden waarachter de steun beperkt is.”
In de media overheerst het beeld dat de oorlog gewonnen moet worden. Over de risico’s dat de oorlog verder verzandt en alleen maar leidt tot meer doden en vernietiging lezen we weinig. Laat staan over een mogelijke uitweg naar onderhandelingen.
Mari Beks
11-07-2023
[1] Jolle Demmers, hoogleraar conflictstudies aan de Universiteit van Utrecht, op 29 maart j.l. over de oorlog in Oekraïne bij de presentatie van het jaarverslag van het Vlaams Vredesinstituut. Zie: Utrechtse hoogleraar Jolle Demmers beticht van Kremlin-propaganda – Onkruit Vergaat Niet