Het geweld in Israël is erger dan het in jaren was. Acties en wraakacties over en weer hebben alleen al afgelopen maand (januari 2023) tientallen levens geëist. Precies waar veel mensen bang voor waren, toen het nieuwe kabinet van Benjamin Netanyahu aantrad. Op zich was het al een schok dat hij de verkiezingen in november 2022 won, want hij moest in 2021 nog het veld ruimen na verdenkingen van corruptie. Dat hangt hem nog steeds boven het hoofd, overigens. Netanyahu hoopt dat hij als premier de wet zo kan veranderen, dat hij niet veroordeeld kan worden.
Netanyahu haalde alles uit de kast om aan de macht te komen, ook al moest hij daarvoor met criminelen en extremisten in zee. Daardoor heeft Israël nu de meest religieuze en compromisloze coalitie in de geschiedenis van het land. Netanyahu’s eigen conservatieve Likud-partij verbleekt bij de religieuze zionisten, ultra-orthodoxen en extreemrechtse nationalisten uit de rest van het gezelschap. De regeringscoalitie heeft inmiddels een groot deel van de Joodse bevolking tegen zich in het harnas gejaagd met hun plan om het Hooggerechtshof aan banden te leggen, zodat een meerderheid in het parlement wetten kan doorvoeren.
Ordinaire en illegale ‘landje-pik’ door kolonisten
De ultranationalist Smotrich is de aanjager in de regering om de bezette gebieden te annexeren zonder enige rechten toe te kennen aan de Palestijnen die daar wonen. Hun devies is letterlijk: ,,Het Joodse volk heeft het exclusieve en onvervreemdbare recht op alle gebieden in Israël.” Voor Palestijnen is er geen plaats (overigens ook niet voor lhbti+-ers), hetgeen tot gevolg heeft dat de twee-statenoplossing (een Palestijnse én een Joodse staat in het voormalige mandaatgebied Palestina) uit zicht is verdwenen. De regeringscoalitie heeft in haar plannen opgenomen om nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever te ‘bevorderen en ontwikkelen’.
“In de Oslo-akkoorden is een duidelijke verdeling afgesproken. Gebied voor de één, gebied voor de ander. Maar sindsdien pikt Israël stelselmatig steeds een beetje gebied in. Palestijnen zien letterlijk hun huizen verdwijnen. Het is verstikkende politiek”, zegt Maurits Berger, hoogleraar Islam en het Westen aan de Universiteit Leiden. Israëliers bouwen nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever, dat samen met de Gazastrook de Palestijnse gebieden vormt. Het bouwen van nederzettingen is illegaal volgens de Verenigde Naties. De nederzettingen worden uitgebreid door zogenaamde buitenposten: tijdelijke woningen die worden geplaatst op land van Palestijnse boeren. In veel situaties legaliseert de Israëlische regering de buitenposten, en raakt de boer zijn land kwijt.
“Ook zie je dat boomgaarden door kolonisten worden afgebrand, kuddes van herders worden afgemaakt of winkels kort en klein worden geslagen”, zegt Erwin van Veen, Midden-Oosten deskundige van Instituut Clingendael. “En dat alles met volledige straffeloosheid.”
De Palestijnen komen zo steeds meer met de rug tegen de muur te staan. “Veel Palestijnse jonge mannen zonder vooruitzichten pikken het niet langer”, aldus Van Veen.
Om het verzet tegen te gaan, wordt door het Israëlische leger (IDF) sinds maart 2022 de ene na de andere inval gedaan op de Westelijke Jordaanoever. Israël claimt dat het daarbij alleen terroristen onder vuur neemt, maar de Israëlische mensenrechtenorganisatie B’Tselem betwist dat. Zo werd ‘de 16-jarige Nader Rayan in zijn rug geschoten toen hij wegrende voor de veiligheidsdiensten, die ook bleven schieten nadat de jongen op de grond was gevallen’, schrijft B’Tselem in een rapport.
Kans op geweld neemt toe
Netanyahu heeft aangekondigd dat hij niet alleen politie en leger, maar ook burgers beter wil bewapenen. Van Veen: “De kans op schietpartijen zal daardoor evident toenemen, zeker in een context van een rechts-nationalistische regering waarvan sommige leden openlijk tot geweldpleging oproepen.”
Nauwelijks internationale druk
De Verenigde Naties hebben verschillende resoluties aangenomen waarin het handelen van Israël wordt veroordeeld, maar daaraan worden geen consequenties verbonden. “De EU kan weinig druk uitoefenen, omdat er ook lidstaten zijn die Israël steunen, zoals Nederland”, zegt Van Veen. “En de Verenigde Staten zien Israël als hun trouwste bondgenoot in het Midden-Oosten.”
Internationaal Gerechtshof (IGH)
Sinds 1988 worden de Palestijnen als volk en natie erkend door de Verenigde Naties. Ook erkende de internationale gemeenschap dat de gebieden die in 1967 door Israël werden veroverd (Oost-Jeruzalem, de Westelijke Jordaanoever, Gazastrook de Sinaï en de Golan Hoogvlakte) niet aan Israël toebehoren. Eind december 2022 heeft de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties het besluit genomen om het Internationale Gerechtshof (IGH) advies te vragen over de juridische gevolgen van de Israëlische bezetting van Palestijnse gebieden. De vergadering nam de resolutie die om het gerechtelijke advies vroeg aan met 87 stemmen voor. Israël, de Verenigde Staten en 24 andere leden stemden tegen, terwijl 53 leden, waaronder Nederland, zich onthielden.
De uitspraken van het IGH zijn bindend, hoewel het hof niet de middelen heeft ze af te dwingen. Het IGH boog zich voor het laatst over het conflict tussen Israël en de Palestijnen in 2004, toen het oordeelde dat een Israëlische scheidingsmuur onwettig was.
Van Veen denkt wel dat de nieuwe regering meer internationale weerstand zal oproepen. “Amnesty en Human Rights Watch hebben het al over een apartheidsregime. Dat is het label dat eraan gaat kleven. Op termijn zullen andere landen zich daar niet meer mee willen associëren.”
Links
VN-vergadering over de Palestijnse staat | IsGeschiedenis
Palestijnen: VN-stemming Israëlische bezetting is overwinning | BNR Nieuwsradio
Hoe moeten we de geweldescalatie in Jeruzalem nu echt begrijpen? – MO* (artikel mei 2021)
Aanvallen over en weer – en toch wijzen kenners vooral naar ‘verstikkend’ Israël | RTL Nieuws
Nederland kan en mag niet wegkijken van wat Israël de Palestijnen aandoet – Joop – BNNVARA
Nieuwe Israëlische regering komt nu ook hard in botsing met Palestijnen – NRC
The Rights Forum is een kenniscentrum op het gebied van de kwestie-Palestina/Israël, opgericht op initiatief van voormalig minister-president Dries van Agt. De organisatie startte haar werkzaamheden in 2009.
BV Nederland: ook voor uw investeringen in oorlogsmisdaden – The Rights Forum
Nieuwe Israëlische regering maakt zich op voor massale deportatie Palestijnen – The Rights Forum
Het Israël van Europa’s dromen is niet meer – The Rights Forum
