De geheime diensten bedonderen ons - Onkruit Vergaat Niet

Deze uitspraak werd gedaan door Bert Hubert, voormalig toezichthouder op de geheime diensten. Bert Hubert is ex-lid van de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB) en oud-medewerker van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD).

Van 2003 tot 2006 werkt Hubert bij de AIVD op de Research & Development afdeling. In 2006 bedenkt hij het softwarepakket FoxReplay, waarmee afgetapt internetverkeer bijna real-time kan worden geanalyseerd en doorzocht. Hij ontwikkelt dat pakket bij Fox-IT, waar hij CTO wordt. In 2019 volgt hij Ronald Prins op als lid van de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB), die het gebruik van speciale middelen door inlichtingendiensten moet toetsen.

De TIB keurt vooraf hacks, kabeltaps en andere gevoelige operaties van inlichtingendiensten AIVD en de MIVD goed.

In september 2022 legt Bert Hubert zijn functie als toezichthouder neer vanwege grote zorgen over een aanstaande inlichtingenwet.

Tijdelijke wet cyberoperaties

Het toezicht op de diensten wordt ingrijpend gewijzigd: de toets vooraf wordt beperkt en in plaats daarvan moet de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) tijdens en na operaties in de gaten houden of de diensten zich aan de wet houden. De tijdelijke wet moet de diensten ‘een grotere slagvaardigheid’ geven tegen landen die Nederland digitaal aanvallen, zoals China en Rusland. De AIVD en MIVD kunnen dan makkelijker apparatuur hacken en communicatie die door de internet- en telefoonkabels stroomt aftappen en analyseren. Dit wetsvoorstel gaat verder dan de zogenoemde ‘sleepwet’, waar vijf jaar geleden een referendum over werd gehouden.

Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017

Met de huidige wet mogen de diensten ook al veel, maar voor de inzet van bevoegdheden als hacken en grootschalig datatappen moeten ze vooraf toestemming vragen aan de TIB en uitleg geven. Als het aan de diensten en het kabinet ligt, verdwijnt met de nieuwe tijdelijke wet een deel van die bindende toets vooraf door de TIB, en komt er in plaats daarvan gedeeltelijk bindend toezicht tijdens en ná de operaties door een andere toezichthouder, de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD). Oordelen van de CTIVD zijn daarbij niet eens bindend.

“Eén van de grootste problemen in dit wetsvoorstel is dat de AIVD en MIVD onder de nieuwe wet iedere internetkabel een jaar lang af mogen luisteren, met als enige opgave van reden dat ze graag willen weten wat voor communicatie daarover gaat. Dat is een compléte verschraling van het toezicht.”, aldus Bert Hubert in de NRC. In de Correspondent verklaart hij: “ik vind het belangrijk dat mensen ook weten dat de wet in handen is van mensen die het niet zo ophebben met grondrechten als privacy van onschuldige burgers.”

Onoprechtheid

Hij wijst ook op de ‘onoprechtheid’ van de geheime diensten over die inhoud. “Ze nemen loopjes met de waarheid als zij het publiek over de wet vertellen. Erik Akerboom, de baas van de AIVD, zei: ‘Wij luisteren niet hele wijken af.’ “Volgens Hubert, is dat specifiek wat ze wel doen. De diensten mogen namelijk – overigens ook al met de huidige wet – al die data wel tappen, opnemen en opslaan. In de wet staat de term “afluisteren” expliciet genoemd.

Bert Hubert noemt de diensten onbetrouwbaar, ze willen geen pottenkijkers voordat ze gaan hacken of tappen.